Depozitimi i karbonit në tokë nën menaxhim organik të certifikuar në Shqipëri në kuadër të projekteve organike të financuara nga SECO

Adrian Mueller, Markus Steffens, Thomas Bernet, Toralf Richter, Tobias Eisenring (FiBL Switzerland)

Depozitimi i karbonit në tokë është një tregues për performancën zbutëse të ndryshimeve klimatike në menaxhimin e tokës bujqësore. Tashmë në programin e financuar nga SECO ‘Tregtia me Vlerë të Lartë të Shtuar nga Sektori Bujqësisë Organike dhe Sektori i Përpunimit të Qumështit në Ukrainë (Quality FOOD Trade Program)’, i cili filloi në vitin 2020, depozitimi i karbonit në tokës është zgjedhur si një tregues ndikimi. E njëjta gjë vlen edhe për projektin Organic Trade for Development (OT4D), i financuar nga SECO, i cili filloi në shtator 2019.

Arsyeja pas kësaj është se ka prova që bujqësia organike depoziton mesatarisht më shumë karbon në tokë sesa bujqësia konvencionale. Në vijim, ne paraqesim një vlerësim të përafërt të këtij treguesi në këto projekte, për të kuptuar ndikimin e zhvillimit të mëparshëm të bujqësisë organike në periudhën 2011-2021 dhe për të pasur një metodë për të vlerësuar progresin në fund të vitit. Programi i ri si dhe një bazë në 2020.

Metodologjia

Bazuar në statistikat e tokës bujqësore organike të certifikuar dhe një formulë të përafërt, FiBL llogariti efektin neto të depozitimit të karbonit në tokë nën menaxhimin organik të certifikuar për periudhën nga 2011 deri në 2021. Duke pasur parasysh fokusin në prodhimin e bimëve në këto zona dhe për zonat e mëdha në fjalë, FiBL sugjeron të përdoret një vlerë mesatare e depozitimit të karbonit në tokës nga literatura për të marrë një pamje bruto mbi potencialin e depozitimit pa shkaktuar kosto të mëdha matjeje. Kjo vlerë është marrë nga një meta-analizë e vitit 2012 që mbulon kryesisht zonat e buta, duke qenë kështu në masë të madhe adekuate për situatën klimatike në rajonin e projektit.

Vlera e zgjedhur është vlerësimi më konservator që i referohet sistemeve të mbyllura, pra raportimi i performancës së depozitimit pa rrezikun e marrjes së kampioneve të karbonit në tokat jashtë kufijve të projektit. Llogaritjet janë konservatore edhe në aspekte të tjera, pasi ato supozojnë një normë rikonvertimi prej 10% në çdo vit, e fshehur në zonat organike neto të raportuara, e llogaritur duke korrigjuar potencialin e depozitimit në rënie me 10%. Për më tepër, reduktimet në sipërfaqet e kultivuara organike që mund të vërehen në disa vite në të tre vendet supozohet se i referohen proporcionalisht zonave që janë konvertuar gjatë gjithë kohës që nga viti 2011. Kështu, këto humbje llogariten duke reduktuar performancën totale të sekuestrimit deri në vitin para vitit ku zvogëlimi i sipërfaqes është vërejtur nga një ulje përkatëse e performancës së depozitimit në përpjesëtim me këto sipërfaqe.

Sipas Gattinger et al 2012, shkalla e depozitimit të karbonit në tokë për sistemet me zero inpute neto është 0.27 tC/ha/vit. Përkufizimi i një sistemi me zero inpute neto është nëpërmjet një pragu të inputeve të raportuara të azotit që korrespondon me plehun organik prej jo më shumë se 1 Njësi Evropiane të Blegtorisë për hektar (për shpjegim të mëtejshëm, shih Gattinger et al. 2012, Methods Part). Për krahasim, ne raportojmë gjithashtu vlerën e literaturës për të gjitha sistemet e vëzhguara, d.m.th. duke përfshirë ato që varen nga inputet e jashtme të lëndëve ushqyese: kjo vlerë është 0.45tC/ha/v dhe kështu rreth 70% më e lartë se vlera për sistemet me zero inpute neto (Gattinger et al. 2012).

Vlera prej 0,27tC/ha/vit korrespondon me 0,99 tCO2e/ha/vit. Depozitimi i karbonit në tokë tregon një dinamikë ngopjeje, d.m.th., shkalla e sekuestrimit zvogëlohet me kalimin e viteve dhe i afrohet zeros pas disa dekadash, kur arrihet një nivel i ri i përqendrimit të karbonit në tokë me ekuilibër më të lartë. Pra, supozohet se shkalla e depozitimit të 1tCO2e/ha/y zbatohet në vitin e parë dhe zvogëlohet në mënyrë lineare në 0tCO2e/ha/y gjatë 30 viteve (shih Figurën 1). Kjo shifër tregon se sa e madhe është shkalla e depozitimit pas T viteve dhe ilustron depozitimin total të kryer në një hektar pas T viteve, që korrespondon me sipërfaqen blu.

Figura 1: Norma e sekuestrimit me kalimin e kohës

Formula 1: Norma e sekuestrimit pas T vitesh:

1tCO2e/ha/y*(30-T)/30.

Formula 2: Depozitimi kumulativ në 1 ha pas viteve T:

1tCO2e/ha*(30-T/2)/30*T.

Llogaritja

Bazuar në statistikat e zonës, nuk është e qartë se kur zonat e humbura në Shqipëri (2017 dhe 2019)kanë qenë nën menaxhim organik (shih skedarin Excel për hektarët e këtyre sipërfaqeve). Kështu, FiBL supozon se karboni i akumuluar deri në vitin përkatës para humbjes së kësaj zone humbet në raport të këtyre sipërfaqeve të humbura në raport me sipërfaqet totale. Shihni gjithashtu skedarin Excel për sipërfaqet totale të humbura dhe sipërfaqet totale të konvertuara në prodhim organik deri në vitet e mëparshme. Këta skedarë Excel më pas shfaqin gjithashtu pjesët përkatëse të zonës dhe llogaritjet për të nxjerrë totalin e depozitimit kumulativ të karbonit duke llogaritur këto reduktime të sipërfaqes në mënyrën e përshkruar më sipër.

Konkluzione

Në Shqipëri, ndërmjet viteve 2011 dhe 2021, sipërfaqja organike e certifikuar u rrit nga 448 ha në 1’094 ha. Kjo korrespondon me një rritje neto prej 646 ha brenda 11 viteve. Ndërmjet viteve 2011 dhe 2021, pati një rritje pothuajse 2.5-fish të sipërfaqeve të kultivuara organike. Efekti neto i depozitimit të karbonit në tokë i kësaj ka qenë rreth 2200 ton ekuivalente të CO2. Për ilustrim, kjo mund të kompensojë për rreth 0.04% të emetimeve të gazrave serrë nga bujqësia në Shqipëri ose për emetimet e rreth 5200 fluturimeve nga Zyrihu në Tiranë dhe kthim për 1 person, ose rreth 1.200 fluturime të tilla drejt Nju Jorkut dhe kthim.

Shkarkoni materialin me të dhënat statistikore (anglisht)